18 lutego 2025 roku odszedł Marian Turski, Przewodniczący Rady Programowej Fundacji ELNET CEE, ocalały z Holokaustu, historyk, dziennikarz i działacz społeczny. Przeżył 98 lat, pozostawiając po sobie niezatarty ślad mądrości, rozwagi i moralnej prawości.
Marian był ambasadorem rozwagi i rozumu, przestrzegając przed pochopnymi decyzjami i ucząc nas, że prawdziwe zrozumienie wymaga cierpliwego przyglądania się problemom w całej ich złożoności.
Był ambasadorem rozmowy—prawdziwej rozmowy, w której nie chodzi o przekonywanie za wszelką cenę, lecz o wzajemne zrozumienie. Z każdej wymiany myśli obie strony wychodziły mądrzejsze.
Uczył nas cierpliwości wobec tych, z którymi się nie zgadzamy i sztuki szukania wspólnych ścieżek nawet tam, gdzie wydaje się to niemożliwe.
Uczył, że uważność na drugiego człowieka i empatia to fundamenty, na których buduje się porozumienie.
Uczył szczodrości, bo sam był człowiekiem szczodrym. Hojnie dzielił się swoim czasem, radą, dobrym słowem i niemal zawsze anegdotą, wierząc, że odrobina dystansu do siebie i świata nie zaszkodzi—choć nie może być go zbyt wiele.
Przez całe życie Marian podkreślał, że największym skarbem ludzkości jest solidarność. To właśnie tej wartości pragnął nas nauczyć przede wszystkim. Jego słynne przemówienie wygłoszone podczas 75. rocznicy wyzwolenia Auschwitz-Birkenau było przestrogą, którą musimy zapamiętać:
„Nie bądźcie obojętni. Bo jeśli będziecie obojętni, to się nawet nie obejrzycie, a jakieś Auschwitz, jakieś Auschwitz nagle spadnie wam z nieba na głowy i na głowy waszych potomków.”
Po atakach z 7 października 2023 roku Marian przypomniał nam, że same słowa nie wystarczą. W geście głębokiego zaangażowania zadeklarował:
„Drodzy przyjaciele, słowa są bardzo ważne, ale może równie ważne jest konkretne działanie. Dlatego ogłaszam: od pojutrza, od 1 listopada, przez cały następny rok, każdego miesiąca będę przekazywał dziesięcinę z mojej emerytury na rzecz Izraela.”
Drogi Marianie, dziękujemy za wspólną drogę, za całą Twoją mądrość i odwagę. Będziemy wypełniać XI przykazanie w naszej codziennej pracy i misji, dbając o to, by odpowiedzialność zawsze zastępowała obojętność.
Marian Turski (ur. Mosze Turbowicz) był ocalałym z Holokaustu, polskim historykiem, dziennikarzem i działaczem społecznym. Urodzony w 1926 roku w Druskiennikach, w czasie II wojny światowej trafił do Getta Łódzkiego, a następnie został deportowany do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau.
Po wojnie poświęcił swoje życie upamiętnianiu historii Zagłady i edukowaniu przyszłych pokoleń. Przez wiele lat był redaktorem tygodnika Polityka oraz przewodniczącym Rady Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. Od 2020 roku wspierał działania Fundacji ELNET w charakterze przewodniczącego Rady Programowej. Aktywnie uczestniczył w życiu społecznym i kulturalnym Polski, angażując się w działania na rzecz zachowania pamięci i obrony praw człowieka. Jego działalność odegrała kluczową rolę w edukacji na temat Holokaustu oraz w walce z przejawami współczesnej nietolerancji.