European Leadership Network (ELNET), Forum of Strategic Dialogue (FSD) oraz Łotewski Instytut Spraw Międzynarodowych (LIIA) zorganizowały konferencję wysokiego szczebla z udziałem decydentów i ekspertów z Europy Środkowo-Wschodniej i Izraela. Dyskusje skupiły się na kluczowych zagadnieniach bezpieczeństwa – przeciwdziałanie zagrożeniom ze strony Rojsii i Iranu, dezinformacja i media społecznościowe w kontekście konfliktu zbrojnego oraz zarządzanie kryzysowe, budowanie odporności i gotowość militarna. Całość obrad prowadzono zgodnie z regułą Chatham House.
Przewodniczącym dialogu był generał dywizji (w stanie spoczynku) Amos Radlin, który pełnił funkcję przedowniczączego Forum Dialogu Strategnicznego ELNET, a w przeszłości kierował izraelskim wywiadem wojskowym oraz Instytutem Studiów Bezpieczeństwa Narodowego (INSS) w Tel Awiwie. Wsród uczestników znaleźli się przedstawiciele ministerstw spraw zagranicznych i obrony, doradcy strategiczni, parlamentarzyści, czołowi analitycy z ośrodków badawczych, emerytowani wojskowi, akademicy oraz dziennikarze reprezentujący Izrael i państwa Europy Środkowo-Wschodniej.
Stawianie czoła rosyjskim i irańskim zagrożeniom
Współpraca wojskowa między Rosją a Iranem, obejmująca również irańskich pełnomocników (proxies), uległa znacznemu rozwojowi w ostatniej dekadzie i przewiduje się jej dalszą intensyfikację, potencjalnie włączając więcej podmiotów o nastawieniu antyzachodnim, zwłaszcza tych współdziałających w celu obchodzenia zachodnich sankcji.Dla Izraela i państw Europy Środkowo-Wschodniej zagrożenia te mają wymiar egzystencjalny, w większym stopniu niż dla Europy Zachodniej i Stanów Zjednoczonych.Ukraina znajduje się w krytycznej sytuacji wymagającej natychmiastowego zwiększenia wsparcia militarnego i sprzętowego; bez tego nie zdoła powstrzymać rosyjskiej okupacji.W ocenie izraelskich służb, Hamas jako zorganizowana struktura militarna zdolna do przeprowadzenia ataku na skalę 7 października został zasadniczo zneutralizowany, jednak nadal dysponuje pewnymi zasobami i zdolnościami operacyjnymi, które wymagają całkowitej eliminacji.Działania wojenne Izraela charakteryzują się większą precyzją i troską o aspekty humanitarne niż przedstawia to narracja międzynarodowa.Mimo to Izrael przegrywa wojnę narracyjną o opinię publiczną na Zachodzie, co szczególnie widoczne jest w środowiskach akademickich w USA oraz w przestrzeni mediów społecznościowych.W Libanie Izrael osiągnął znaczące sukcesy operacyjne przeciwko Hezbollahowi, które mogą mieć decydujący wpływ na przebieg konfliktu. Izraelskie siły zlikwidowały większość wysokiego dowództwa Hezbollahu, poważnie zakłóciły jego systemy dowodzenia i kontroli oraz istotnie ograniczyły jego potencjał rakietowy.Izrael podejmuje również działania mające na celu przywrócenie efektu odstraszania wobec Iranu, który angażuje się w konflikt z Izraelem na siedmiu frontach jednocześnie.Izrael zwiększył dostawy uzbrojenia dla Ukrainy w porównaniu z wcześniejszym okresem. Wsparcie Rosji dla Iranu, Syrii, Hezbollahu i Hamasu umożliwia Izraelowi przyjęcie bardziej konfrontacyjnej postawy wobec Rosji.
Dezinformacja i media społecznościowe w czasie wojny
Hezbollah i Hamas osiągnęły wysoki poziom biegłości w wykorzystaniu mediów społecznościowych do realizacji swoich celów strategicznych
Izrael przez wiele lat zaniedbywał inwestycje w rozwoju soft power i dyplomację publicznąW Rosja skutecznie wykorzystuje media społecznościowe jako element wojny hybrydowej w celu pogłębiania podziałów w państwach zachodnich.Europa potrzebuje skoordynowanej strategii przeciwdziałania dezinformacji, uwzględniającej asymetrię konfrontacji, w której państwa demokratyczne są bardziej narażone niż autokratyczni przeciwnicy.Koniecznie jest podnoszenie kompetencji społeczeństwa w zakresie świadomego korzystania z mediów i krytycznego myślenia, a także ogólne podniesienie poziomu edukacji, włączając wczesną edukację dotyczącą cyberbezpieczeństwo.Istnieje również potrzeba skuteczniejszej regulacji platform społecznościowych, obejmującej egzekwowanie przejrzystych i odpowiedzialnych standardów działania, szczególnie w przypadku platform takich jak TikTok.
Zarządzanie kryzysowe, odporność i gotowość militarna
Wzmacnianie odporności społecznej stanowi kluczowe wyzwanie zarówno dla społeczeństwa ukraińskiego i izraelskiego, jak również dla społeczności żydowskiej w diasporze.Stan odporności społeczeństwa izraelskiego pozostaje kwestią niejednoznaczną - część ekspertów wskazuje na relatywnie wysoką zdolność Izraela do funkcjonowania w warunkach długotrwałego konfliktu, podczas gdy inni akcentują pogłębiające się podziały wewnętrzne.Skuteczne budowanie odporności wymaga implementacji polityk opartych na dowodach naukowych, włączając systematyczny monitoring nastrojów i kondycji społeczeństwa.Wiek stanowi istotny czynnik determinujący indywidualną odporność psychiczną, przy czym osoby w średnim wieku, będące filarem społeczeństwa, wykazują szczególną podatność na stany lękowe.Niezbędne jest wdrożenie programów edukacyjnych, które od wczesnych lat przygotowują obywateli do aktywnego współtworzenia bezpieczeństwa państwowego, zamiast przyjmowania postawy biernych "konsumentów" bezpieczeństwa.Fundamentalne znaczenie dla budowania odporności mają: spójność między różnymi segmentami społeczeństwa, zaufanie na linii społeczeństwo-rząd oraz silne więzi w ramach wspólnot lokalnych.
Wnioski i zalecnia
Państwa zachodnie oraz Izrael powinny zintensyfikować współpracę w celu wywierania skutecznej presji na oś Rosja-Iran poprzez: publiczne ujawnianie ich wzajemnych powiązań, implementację bardziej restrykcyjnych sankcji oraz pogłębioną kooperację militarnąW obliczu niekorzystnych trendów w zachodniej opinii publicznej, Izrael musi znacząco zwiększyć inwestycje w strategiczną komunikację i dyplomację publiczną, jednocześnie zapewniając spójność między taktycznymi działaniami wojskowymi a jasno zdefiniowana strategią dyplomatyczną
Priorytetem dla Izraela pozostaje odbudowa potencjału odstraszania wobec przeciwników regionalnych, ze szczególnym uwzględnieniem Iranu.Niezbędne jest wypracowanie kompleksowej, ogólnoeuropejskiej odpowiedzi na wyzwania związane z dezinformacją, obejmującej: programy edukacji medialnej ukierunkowane zwłaszcza na młodsze pokolenia; regulacje prawne wymuszające przejrzystość i odpowiedzialność podmiotów operujących w sektorze mediów społecznościowych; oraz zaawansowane rozwiązania technologiczne służące identyfikacji zautomatyzowanych kont i treści dezinformacyjnych.Państwa dążące do wzmocnienia odporności narodowej powinny systematycznie gromadzić i analizować dane dotyczące stanu tej odporności, umożliwiając monitorowanie jej dynamiki oraz wdrażanie adekwatnych środków zaradczych.Budowanie odporności społecznej musi zostać systemowo włączone do programów edukacyjnych na wszystkich poziomach kształcenia.